Heel veel lezen. Dat is wat Anne Wil Blankers van tevoren heeft gedaan om zich voor te bereiden op de rol van mevrouw Quint. Want zij vormt, samen met haar partner Panda, het middelpunt van Een Sneeuw (1983) van Willem Jan Otten. Met maar liefst negen spelers op het toneel is het een waar acteursfeestje; een spannende, kleurrijke, geestige puzzel.
Zoveel als mevrouw Quint in het stuk praat, zo zwijgzaam is haar partner Panda. Er is een partijtje voor hem georganiseerd, hij zit dan ook het hele stuk midden op het toneel. Maar door een ziekte is hij letterlijk zijn stem kwijt. Als de stille stam van een boom met alsmaar ritselende blaadjes, voltrekt het familieleven zich om hem heen. Het levert zowel tragische als hilarische situaties op.
Naast Anne Wil Blankers als mevrouw Quint en Joop Keesmaat als Panda, staan Marisa van Eyle, Bart Klever, Benja Bruijning, David Heijmans, Carine Crutzen, Fockeline Ouwerkerk en Anne Lamsvelt op het toneel. Het gaat een fraaie cocktail worden: de cast van zeer ervaren, energieke spelers en de zinderende onderhuidse spanningen die ze tegenkomen. Anne Wil Blankers verheugt zich op het spelen met de jongere acteurs. Benja Bruijning bijvoorbeeld, hij speelt Thomas, (klein)zoon en aanstormend dichter die op het punt staat vader te worden. Bruijning: ‘Alle rollen zijn zeer zorgvuldig en tegelijk sierlijk uitgewerkt. Hoewel de personages het goed bedoelen botsen ze toch. Dat is ook wat het drama zo mooi maakt. Soms speel je in stukken waarin de problemen er als het ware doorheen zitten gemoffeld. Hier ontstaan ze vanzelf.’
Thomas is in lichte paniek omdat hij een kind gaat krijgen. Hij is bang dat zijn leven voorbij is. De rol van Bruijning is mede gebaseerd op de gevoelens van auteur Otten destijds: ook hij stond op het punt vader te worden, ook hij was bang. Bruijning is zich bewust van die dubbeling en heeft goed opgelet toen de auteur een inleiding kwam geven voorafgaand aan de repetities. Bruijning: ‘Ik ga hem niet nadoen. Al was het maar omdat dat praktisch niet kan: ik ben langer dan hij, stel dat hij de gewoonte heeft op een bepaalde manier naar mensen op te kijken, dan zou dat er bij mij maar vreemd uitzien. Het gaat meer om het gevoel dat ik bij iemand krijg. Een zinsbuiging. Details.’
Het stuk gaat niet alleen om de persoonlijke angsten van dichter Thomas. Die vallen in het niet bij de drama’s van de andere gezinsleden. Panda overleefde concentratiekamp Majdanek, mevrouw Quint zat met de oudste kinderen in een Jappenkamp. Niet dat iemand het daar direct over heeft. Het gaat via een omweg. Er zijn gezinsleden die zelfs nauwelijks weten hoe het zat, vroeger. En juist daardoor zit iedereen gevangen in de geheimen van het verleden. Of, zoals Thomas het treffend zegt: ‘Wat is er erg als iets anders nog erger is?’
Een Sneeuw is nog steeds één van de meest gespeelde Nederlandse toneelstukken van na de oorlog. Het Toneel Speelt is wat dat betreft Otten-specialist: het gezelschap bracht het stuk in 1997, en speelt het nu opnieuw, net zoals het eerder Braambos en Alexander opvoerde. Willem Jan Otten ontving in 2014 de PC Hooftprijs voor zijn essayistiek, maar zeker ook voor zijn fraaie stukken.
Een sneeuw heeft altijd kunnen rekenen op een groot publiek. En dat komt vooral door de humor. Want hoewel het tegenstrijdig kan klinken, zijn het juist die raadsels, juist die haastig afgebroken verhalen die het stuk van een lach voorzien. Bruijning begrijpt het wel. ‘Het kan geestig zijn als een familie haar ‘olifanten in de kamer’ niet benoemt. Pijnlijk zeker, herkenbaar ook, maar vooral erg geestig.’
Een Sneeuw is nog te zien in de theaters tot en met 10 mei.